Ένα πρότυπο Ρωμηού ηγέτη: ο Αυτοκράτορας Νικηφόρος Φωκάς
Ἰωάννης Κων. Νεονάκης
Ἐπικεφαλῆς Θεματικής Ομάδας Ρωμηοσύνης της ΝΙΚΗΣ
Ιστοσελίδα της ΝΙΚΗΣ
Η περίφημη τοιχογραφία του Νικηφόρου Φωκά με φωτοστέφανο στο καθολικό (=κεντρικό ναό) της Μεγίστης Λαύρας, έργο του κορυφαίου αγιογράφου του 16ου αιώνα Θεοφάνη του Κρητός. Είναι χαρακτηριστικό ότι απέναντι εικονίζεται ο αυτοκράτορας Ιωάννης Τσιμισκής χωρίς φωτοστέφανο (από εδώ). Ὁ Νικηφόρος Φωκάς, ὁ Ἐλ Νικφούρ τῶν Ἀράβων, ὁ φόβος καί ὁ τρόμος τοῦ
Ἰσλάμ εἶναι μιά ἐξόχως ἐμβληματική μορφή, πηγή παραδειγματισμοῦ καί
ἔμπνευσης γιά ὅλους ἐμᾶς. Οὐσιαστικά «ἐνσαρκώνει» καί συγκεφαλαιώνει τόν
κεντρικό ἄξονα τῆς πατρίδας μας τῆς Ρωμανίας (τῆς λανθασμένως
ὀνομαζομένης «Βυζάντιο»), τῆς μίας δηλαδή Ὀρθοδόξου Πολιτείας τῶν
προγόνων μας. Καί αὐτός ὁ ἄξονας δέν εἶναι ἄλλος παρά τά λόγια στήν
παράκληση πού λένε: «Σοί μόνω ἁμαρτάνομεν, ἀλλά καί Σοί μόνω λατρεύομεν,
οὐκ οἲδαμεν προσκυνεῖν Θεῷ ἀλλοτρίω.”
Τό ξέρομε δηλαδή ὅτι εἴμαστε ἁμαρτωλοί, τό ξέρομε ὅτι εἴμαστε βρωτοί
καί πεπτωκότες, καί οἱ πράξεις μας δέν εἶναι αὐτές πού θά ἔπρεπε, ὅμως
δέν ἀπελπιζόμαστε μέσα στόν κόσμο, δέν λυγίζομε, δέν ὑποχωροῦμε καί
ἐλπίζοντας μόνο σέ Σένα ἀγωνιζόμαστε γιά τό καλύτερο καί ὃ,τι μπορέσομε
νά κάνομε, καί ὃ,τι καταφέρομε καί ὃ,τι ἀξιωθοῦμε. Ξέρομε τίς ἀδυναμίες
μας καί τίς δυσκολίες τοῦ κόσμου, ὅμως συνεχίζομε μέ τήν βοήθεια Σου νά
καταφάσκομε τόν κόσμο, μή ἀπελπιζόμενοι καί μή παραιτούμενοι ἀπό τόν
ἀγώνα νά φέρομε τά πράγματα «ὡς ἐν οὐρανῷ καί ἐπί τῆς γῆς».
Ἔχομε ἐπίγνωση ὅτι τό πλαίσιο δέν ἀποτελεῖται ἀπό παραδείσιες,
«γλυκανάλατες», «πολιτικῶς ὀρθές», ἰδανικές καταστάσεις, ἀλλά
ἀποτελεῖται ἀπό σκληρή πραγματικότητα, σκληρό ἑαυτό, σκληρούς ἐχθρούς
καί ἀντιπάλους, σκληρές ἁμαρτίες. Ὅμως καί ἀπό τήν ἄλλη μεριά ὑπάρχει
σκληρή ἀσκητική καί ἀγώνας, μετάνοια, ἀγάπη καί ἐλπίδα σέ Σένα τόν ἕναν
Θεό. Ὁ καθένας ἀπό μᾶς μόνος του, ἀσυγχύτως ἀλλά καί ὅλοι μαζί ἑνωμένοι,
ἀδιαιρέτως, ὡς σῶμα. Ἑνωμένοι ὅλοι διαχρονικά καί ἐσχατολογικά ὡς ἕνας
Λαός, ὡς ὁ Λαός τοῦ Θεοῦ. Αὐτό εἶναι ὁ Νικηφόρος Φωκάς: ἡ ἔκφραση τοῦ
ἁμαρτωλοῦ καί πεπτωκότος, ἀλλά ταυτόχρονα καταφάσκοντος καί ἀγωνιζόμενου
Λαοῦ τοῦ Θεοῦ.
Ἐμεῖς οἱ Ἡρακλειῶτες τόν ἀγαποῦμε πολύ τόν Νικηφόρο. Εἶναι ὁ νικητής,
ἐλευθερωτής μας ἀπό δεσμά αἰώνων. Τόν ἓνατο αἰώνα ὀρδές Σαρακηνῶν
μουσουλμάνων ἀπό τήν Ἰσπανία κατέλαβαν τήν Κρήτη. Ἵδρυσαν Ἰσλαμικό
Κράτος καί ἔθεσαν πρωτεύουσα τοῦ ἐμιράτου τους τό Ἡράκλειο, τό ὁποῖο
περιτείχισαν μέ ἀπόρθητα τείχη περιβαλλόμενα ἀπό μεγάλο καί βαθύ κανάλι,
κανάλι στό ὁποῖο ὀφείλεται καί ἡ τότε ὀνομασία τῆς πόλης ὡς Χάνδακας.
Ἡ
μόνη δραστηριότητα τῶν Σαρακηνῶν ἦταν ἡ πειρατεία καί τό δουλεμπόριο.
Ὅλη ἡ Μεσόγειος ὑπέφερε ἀπό τίς συνεχεῖς ἐπιδρομές. Τά παράλια ἐρήμωσαν,
τό θαλάσσιο ἐμπόριο ὑπέστρεψε πλήρως καί κυρίως χιλιάδες ἁρπαγέντες
ἀθῶοι πουλιοῦνταν ὡς σκλάβοι συνεχῶς στό μεγαλύτερο σκλαβοπάζαρο πού
ὑπῆρχε τότε, αὐτό τοῦ Χάνδακα. Ἦταν τόση ἡ δύναμη τοῦ κράτους αὐτοῦ,
ὥστε σέ μιάν ἐπιδρομή του μπόρεσε νά καταλάβει καί τήν ἴδια τήν πόλη τῆς
Θεσσαλονίκης, τήν περιτείχιστη δεύτερη σέ σημασία πόλη τῆς
αὐτοκρατορίας.
Ἡ Ρωμανία εἶχε κάνει ἕξι σοβαρές προσπάθειες νά ἀπελευθερώσει τό
νησί. Ὅλες ἀποτυχημένες. Μέχρι πού ἦρθε ἡ σειρά τοῦ στρατηγοῦ Νικηφόρου.
Ὁ Νικηφόρος εἶχε ἤδη στό ἐνεργητικό του πολλούς θριάμβους στά πεδία τῶν
μαχῶν. Μάχες ἀτελείωτες στά ἀνατολικά σύνορα τῆς πατρίδας μας, τῆς
Ρωμανίας γιά νά ἀπελευθερώσει καί νά ἐνισχύσει τούς χριστιανούς ἀπέναντι
στή βία τῶν ἐχθρῶν. Σκληρός καί δίκαιος, ἀκούραστος ἡγέτης, ἑδραῖος καί
ὁραματιστής. Αὐτόν διάλεξε ἡ Ρωμανία γιά ἡγούμενο τῆς μεγάλης
ἐκστρατείας. Καί ὁ Νικηφόρος ἀπεδέχθη τό μεγάλο ρίσκο γιά τήν ἀγάπη τοῦ
Χριστοῦ καί παρά τίς τρομερές ἀντιξοότητες τά κατάφερε. Γιά τούς
Χριστιανούς καί τήν ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ.
Αὐτή ἡ ἀγάπη του γιά τόν Χριστό καί τό ἐρώτημά του πῶς θά ἔπρεπε νά
Τόν ὑπηρετήσει καλύτερα ἦταν πού διέτρεχε καί καθόριζε ὅλη τήν βιωτή
του. Ἀπό μικρός ἀναρωτιόταν ἄν θά ἔπρεπε νά μονάσει ἤ ἄν θά ὑπηρετοῦσε
καλύτερα τόν Θεό μένοντας στόν κόσμο καί ἀγωνιζόμενος κατά τά μέτρα τοῦ
δυνατοῦ. Ἤξερε πώς μένοντας στόν κόσμο καί μάλιστα στά πιό ὑψηλά ἐπίπεδα
τῆς ἐπαγγελματικῆς καί κοινωνικῆς ἱεραρχίας ἡ προσφορά του θά ἦταν μέν
πολύ μεγάλη, ἀλλά οἱ πιέσεις καί οἱ πειρασμοί θά ἦταν ἀφόρητοι. Σέ
σημεῖο τέτοιο ὥστε νά κινδυνεύει νά χάσει τήν ἴδια του τήν ψυχή.
Τό
δίλημμα τοῦ Νικηφόρου εἶναι καί δίλημμα πολλῶν ὀρθοδόξων. Ὁ Νικηφόρος
ἔδωσε τήν προσωπική του ἀπάντηση. Ἔμεινε στόν κόσμο καί προσπάθησε ὅσο
μποροῦσε μέ τήν ἐκκλησιαστική καί ἀσκητική του ζωή νά παραμείνει καί
κοντά στόν Χριστό. Τά κατάφερε ὅμως;
Πάντα μέ νοσταλγία θυμᾶμαι τίς συναρπαστικές διηγήσεις τοῦ πατέρα μου
ὅταν ἤμουν ἀκόμα στό δημοτικό γιά τίς μάχες τοῦ Νικηφόρου σ’ αὐτά ἐδῶ
τά χώματα πού πατᾶμε γιά νά μᾶς ἀπελευθερώσει. Τά χώματα τοῦ Ἡρακλείου.
Καί ἀργότερα, ὅταν μεγάλωσα, τήν συγκίνηση πού ἔνιωθα καί νιώθω κάθε
φορά πού μπαίνοντας στήν κεντρική, ἱστορική Ἐκκλησία τῆς πόλης, τήν
Ἐκκλησία τοῦ Ἁγίου Τίτου ἀντικρίζω ἀριστερά τήν μεγάλη ἁγιογραφία τοῦ
Νικηφόρου.
"Ο εν αγίοις βασιλεύς Νικηφόρος ο Φωκάς, ο Κτήτωρ", εικόνα από τον ιερό ναό του αγίου Τίτου
στο Ηράκλειο Κρήτης, κτίσμα του αγίου Νικηφόρου μετά την απελευθέρωση
της πόλης από τους Άραβες. Στο χέρι κρατά το ναό (το σημερινό κτήριο,
έργο του 19ου αι.). Εικ. από εδώ.
Ἡ ὀρθόδοξή μας ἁγιογραφία ἔχει δυό διαστάσεις γιά νά προστατεύσει καί
νά ἀναδείξει τήν πραγματική οὐσία, τήν τρίτη διάσταση, τό βάθος. Καί
αὐτή ἡ τρίτη διάσταση εἶναι ἡ ζωντανή, πραγματική σχέση τοῦ
εἰκονιζόμενου Ἁγίου μέ τόν προσκυνητή, τόν προστρέχοντα σ’ αὐτόν.
Χαιρετιοῦνται, ἀσπάζονται καί συζητοῦν. Ζυμώνονται. Καί ὁ εἰκονιζόμενος
κατεβαίνει ἀπό τό πλαίσιο καί ξαναμπαίνει στό τώρα, στόν τόπο καί χρόνο
τοῦ τωρινοῦ φωτός, στήν πραγματική σκιά τοῦ τωρινοῦ βάθους. Ἀλλά καί ὁ
προστρέχων ἀνεβαίνει καί τοποθετεῖται στό κάδρο τῆς αἰωνιότητας, στό φῶς
καί τήν ἡσυχία τοῦ Ἱεροῦ Θυσιαστηρίου.
Τήν τελευταία φορά πού ἀντικριστήκαμε μέ τόν Νικηφόρο μέ κοίταξε
βαθειά καί μοῦ μίλησε στήν καρδιά. Μέ ρώτησε: «Καί ἡ Ρωμανία μας σήμερα;
Πῶς πάει ἡ Ρωμανία μας;» Τόν κοίταξα σχεδόν δακρυσμένος ἀπό τόν πόνο.
Τί νά τοῦ ἔλεγα; Πώς ἡ λήθη ἔχει ἁπλωθεῖ καί πιά λίγοι τήν θυμοῦνται;
Πώς τά σύμβολα καί τά ὀνόματα γιά τά ὁποία αὐτοί ἔδωσαν τό αἷμα τούς
διαστρεβλώθηκαν καί ἀλλάχθηκαν γιά νά διακοπεῖ ἡ συνέχεια καί ἡ συνοχή;
Πώς οἱ Ρωμηοί ὅσοι δέν φύγανε μακριά, χωρίστηκαν σέ ἔθνη-κομμάτια καί
ἀντιπαλεύονται μεταξύ τους; Τί νά τοῦ πῶ; «Στρατηγέ, …» πῆγα νά ψελλίσω
καί σταμάτησα ἀπό τόν κόμπο στόν λαιμό. Κατάλαβε. Μέ κοίταξε
ἀποφασιστικά καί μοῦ εἶπε: «Ἔλα. Μή δειλιάζετε. Σταθεῖτε ὄρθιοι. Εἴμαστε
καί μεῖς ἐδῶ. Ὅλοι μαζί, ὡς ἕνα σῶμα. Καί νά ἔχετε θάρρος, γιατί ὃ,τι
καί νά γίνει, τόν τελικό νικητή Τόν ξέρομε ποιός θά εἶναι».
Τοῦ Νικηφόρου τοῦ ὀφείλομε καί τοῦ ὀφείλω πολλά. Καί πάντα τόν
σεβόμουν καί τόν τιμοῦσα ὡς ἐλευθερωτή, ὡς ἀγωνιστή στρατηγό καί ὡς
σπουδαῖο ἄνθρωπο. Δέν ἤξερα ὅμως ἄν θά ἔπρεπε νά τόν τιμῶ καί ὡς Ἅγιο.
Εἶναι μέν ἀγιογραφημένος στήν ἐκκλησία τοῦ Ἁγίου Τίτου, ἀλλά μερικοί
αὐτό τό ἀπέδιδαν στό γεγονός ὅτι ἦταν ὁ κτήτωρ τοῦ ναοῦ. Ἄλλοι πάλι
ἰσχυρίζονταν ὅτι μόνο ἐμεῖς ἐδῶ τοῦ ἀποδίδομε τέτοιο σεβασμό, ἐπειδή μᾶς
ἐλευθέρωσε, ἀλλά σέ ἄλλους τόπους οἱ ἄνθρωποι ἐπικεντρώνονται στήν
τραχύτητα τοῦ βίου του. Ἦταν Ἅγιος τελικά ὁ Νικηφόρος; Τά εἶχε
καταφέρει; Ἦταν σωστή ἡ ἀπόφασή του νά παραμείνει στόν κόσμο;
Ἀρχές τοῦ νέου ἔτους ξεφύλλιζα τό ἡμερολόγιο πού εἶχε ἐκδώσει μιά ἀπό
τίς Μητροπόλεις τῆς Ἐκκλησίας τῆς Κρήτης. Ἔπεσα τυχαία στούς τοπικούς
Ἅγιους τῆς Ἐκκλησίας μας. Σκέφτηκα νά δῶ ἄν στή χορεία ἦταν καί ὁ
Νικηφόρος. Ἄρχισα νά φυλλομετρῶ. Γενάρης, Φλεβάρης, τίποτα· Ἰούνιος,
Ἰούλιος, δυστυχῶς ὄχι· Ὀκτώβριος, Νοέμβριος, οὐδέν. Ἀπογοήτευση. Πουθενά
ὁ Νικηφόρος.
Ἑτοιμαζόμουν νά κλείσω τό ἡμερολόγιο. Γύρισα τήν τελευταία σελίδα.
Δεκέμβριος. Καί ξαφνικά ἡ ἀπογοήτευσή μου μετατράπηκε σέ ἀπέραντη χαρά.
Ἦταν γραμμένο ξεκάθαρα: Δεκεμβρίου 11, Νικηφόρου Φωκᾶ τοῦ Βασιλέως. Δόξα
σοί ὁ Θεός. Ὁ Νικηφόρος τά κατάφερε. Κέρδισε τήν μεγαλύτερη μάχη πού
ἔδωσε, κέρδισε τήν μάχη τῆς ψυχῆς του. Ἀποφάσισε νά μείνει στόν κόσμο
καί νά προσφέρει, ὄντας καί παλεύοντας στό ὑψηλότερο ἐπίπεδο
ἀνταγωνισμοῦ, πειρασμῶν καί πίεσης καί τά κατάφερε. Καί ὄχι μόνο τά
κατάφερε, ἀλλά συνεχίζει καί σήμερα δίπλα στούς ἁπλούς ἀνθρώπους νά
ἀγωνίζεται ἀσταμάτητα γιά τόν Χριστό, τήν ὀρθοδοξία, τόν ἄνθρωπο, τήν
χαρά καί τήν εἰρήνη. Ἅγιε Νικηφόρε, Ἅγιε τοῦ Θεοῦ πρέσβευε ὑπέρ ὅλων
ἡμῶν καί ὑπέρ τῆς ἀγαπημένης σου Ρωμανίας!
romiosynh@nikh.gr
Ο Νικηφόρος Φωκάς και η αγιότητά του
Εφημερίδα "Ρέθεμνος" 2018
Την Τρίτη 11 Δεκεμβρίου 2018, ημέρα κατά την οποία η Εκκλησία μας
τιμά τη Μνήμη του Αγίου Νικηφόρου του Φωκά, Αυτοκράτορος των Ρωμαίων
(του Βυζαντίου), ο Σεβ. Μητροπολίτης Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου κ.
Ευγένιος [νυν Κρήτης] χοροστάτησε κατά τον Όρθρο και τη Θεία Λειτουργία που
τελέστηκαν για τρίτη χρονιά στον Ιερό Ενοριακό Ναό Μεταμορφώσεως του
Σωτήρος στους Αρμένους Ρεθύμνου.
Η Μνήμη του Αγίου Νικηφόρου του Φωκά, Ελευθερωτή της Κρήτης από τους
Άραβες κατακτητές, τιμάται με ιδιαίτερη λαμπρότητα στους Αρμένους
Ρεθύμνου από το έτος 2016, οπότε η οικογένεια του Παττακομανώλη
(οικογένεια Εμμανουήλ και Μαρίνας Παττακού), Προέδρου του Λαογραφικού
Ομίλου "ΚΟΥΡΗΤΕΣ", αφιέρωσαν την Εικόνα του Αγίου, έργο του Αγιογραφείου
της Ιεράς Μονής Αγίας Ειρήνης Ρεθύμνης, η οποία τοποθετήθηκε σε
περίτεχνο ξυλόγλυπτο προσκυνητάρι στον Ιερό Ναό της Μεταμορφώσεως του
Σωτήρος.
Η επιλογή των
Αρμένων Ρεθύμνου για την αφιέρωση της Εικόνας και τον ιδιαίτερο εορτασμό
της Μνήμης του Αγίου Νικηφόρου του Φωκά έγινε από το Μανώλη Παττακό και
τους "ΚΟΥΡΗΤΕΣ", αφού, κατά την παράδοση, το χωριό αυτό έλαβε το όνομά
του από τους Αρμένιους στρατιώτες που πολέμησαν υπό τις διαταγές του
Νικηφόρου Φωκά για την απελευθέρωση της Κρήτης από τους Άραβες. Το ίδιο
ισχύει και για τα χωριά Αρμένοι Χανίων και Λασηθίου, ενώ και τα
γειτονικά προς τους Αρμένους Ρεθύμνου χωριά Σωματάς και Φωτεινού φέρουν
τα ονόματα των δύο ομώνυμων στρατηγών του Αγίου Νικηφόρου του Φωκά.
Με
αφορμή τον πρώτο εορτασμό του Αγίου Νικηφόρου Φωκά στους Αρμένους, το
έτος 2016, ο Καθηγητής Θεολόγος κ. Θεόδωρος Ρηγινιώτης (*) είχε δημοσιεύσει
τα εξής:
[(*) Σήμερα υπεύθυνος της Θεματικής Ομάδας Πολιτισμού της ΝΙΚΗΣ & μέλος της Θ.Ο. Ρωμηοσύνης]
Ο άγιος
Νικηφόρος Φωκάς πολέμησε στην Κρήτη ως στρατιωτικός διοικητής, πριν
ακόμη γίνει αυτοκράτορας, το 961 μ.Χ. Έδιωξε τους Άραβες, αναδιοργάνωσε
με σοφία τον διαλυμένο τόπο και μάλιστα έφερε στο νησί δύο αγίους
διδασκάλους της ορθόδοξης πνευματικής κληρονομιάς, για να αναζωπυρώσουν
τη χριστιανική πίστη: τον άγιο Ιωάννη Ξένο, κτίτορα της Μονής
Μυριοκεφάλων και πολλών άλλων ιστορικών ναών και μονών στο νομό
Ρεθύμνης, και τον άγιο Νίκωνα τον «Μετανοείτε».
Επίσης, προσάρτησε
την Εκκλησία της Κρήτης στο Οικουμενικό Πατριαρχείο, ενώ μέχρι τότε
υπαγόταν στον Πάπα της Ρώμης. Αυτό – όπως τόνισε ο σεβασμιότατος στην
ομιλία του – είχε τεράστια σημασία για την ιστορία του νησιού, αφού έτσι
αποφεύχθηκε ο εκλατινισμός μας, δηλαδή η αφομοίωσή μας από τον παπισμό
(τη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία, που τράβηξε εσφαλμένα το δικό της δρόμο
μετά το 1054 μ.Χ.), που θα σήμαινε πλήρη αλλοτρίωση.
Στον ιστορικό
ναό του αγίου Νεκταρίου Χανίων, στη νότια πλευρά της οροφής (δεξιά όπως
μπαίνουμε), υπάρχει ωραία αγιογραφία που εικονίζει την άφιξη του αγίου
Νικηφόρου Φωκά στην Κρήτη, τους αγίους ιεραποστόλους που τον ακολούθησαν
και τον αγώνα με τους Σαρακηνούς (τους Άραβες κατακτητές). Εικόνα του
επίσης βρίσκεται σε προσκυνητάρι στον ιστορικό ναό του αγίου Τίτου, στο
Ηράκλειο, κτίτορας του οποίου υπήρξε ο άγιος μετά την απελευθέρωση του
Χάνδακα (Ηρακλείου).
Ο Νικηφόρος Φωκάς ήταν ειλικρινής πιστός
χριστιανός και ζούσε ασκητικά ακόμη και όταν έγινε αυτοκράτορας. Φορούσε
μάλιστα μέσα από τη βασιλική στολή του το μοναχικό «σχήμα» (δηλαδή το
διακριτικό ένδυμα των μοναχών, που περιέχει τα σύμβολα της μοναστικής
ζωής), κοιμόταν στο πάτωμα και, νεότερος, σκόπευε να γίνει μοναχός μαζί
με τον πνευματικό του πατέρα, τον άγιο Αθανάσιο τον Αθωνίτη, αλλά τελικά
τον κέρδισε η πολιτική. Όταν απελευθέρωσε την Κρήτη, έστειλε στον άγιο
Αθανάσιο μέρος από τα λάφυρα που πήρε από τους Άραβες για την ίδρυση της
μονής Μεγίστης Λαύρας, της πρώτης και ιστορικής μονής του Αγίου Όρους,
ιδρυτής της μοναστικής πολιτείας του οποίου είναι ο άγιος Αθανάσιος ο
Αθωνίτης (Άθως = το όνομα της χερσονήσου του Αγίου Όρους). Έστειλε
επίσης εκεί δύο καστρόπορτες του Χάνδακα, οι οποίες βρίσκονται ακόμη και
σήμερα σε χρήση.
Δυστυχώς, μετά από τρία μόλις χρόνια βασιλείας, ο
άγιος δολοφονήθηκε στον ύπνο του από συνωμότες, με πρωτεργάτες τη
σύζυγό του, αυτοκράτειρα Θεοφανώ, και τον ανιψιό του και εραστή της,
σφετεριστή του θρόνου, Ιωάννη Τσιμισκή, που στέφθηκε αμέσως
αυτοκράτορας. Ο Θεός ας τους συγχωρήσει.
Κατά τους ιστορικούς,
ξεψύχησε προσευχόμενος στην Παναγία, ενώ το σώμα του πετάχτηκε από το
παράθυρο και το παρέλαβαν τη νύχτα κάποιοι πιστοί υπηρέτες του, οι
οποίοι το ενταφίασαν χωρίς κανονική κηδεία. Στον τάφο του αργότερα
γράφτηκε: «Τους νίκησε όλους, εκτός από μια γυναίκα», εννοώντας τη
Θεοφανώ.
Ο θάνατος αυτού του είδους, κατά τη γνώμη μου, επιτράπηκε
από το Θεό για να ξεπληρωθεί η συμμετοχή του αγίου στους πολέμους, αφού
ο πόλεμος είναι πάντα μια τραγική κατάσταση, έστω κι αν επρόκειτο για
απελευθερωτικούς πολέμους.
Ο Νικηφόρος Φωκάς τιμήθηκε ως άγιος
αρκετά νωρίς, αφού η ασματική ακολουθία του (το υμνογραφικό έργο που
ψάλλεται στην εορτή του) καταγράφεται σε παλαιό χειρόγραφο του Αγίου
Όρους. Το έργο αυτό συμπληρώθηκε από τον σύγχρονο υμνογράφο μητροπολίτη
Ρόδου Κύριλλο Κογεράκη, κρητικής καταγωγής, και περιελήφθη στον τόμο
Κρητικόν Πανάγιον, που περιέχει τις εικόνες και τις ακολουθίες όλων των
Κρητικών αγίων και των αγίων που έπαιξαν ιδιαίτερο ρόλο στην ιστορία του
κρητικού λαού.
Το μήνυμα της εορτήςΜε την
πρόσφατη πρωτοβουλία τους, που είναι συνέχεια άλλων παρόμοιων, οι
Κουρήτες αποδείχθηκαν για μια ακόμη φορά η αιχμή του δόρατος της
κρητικής παράδοσης, την οποία υπηρετούν και προβάλλουν με σοβαρότητα ώς
τα πέρατα της Γης εδώ και δεκαετίες. Ο πανηγυρικός εορτασμός της μνήμης
του αγίου στους Αρμένους έφερε σε επαφή την τοπική μας κοινωνία με την
ιστορία του νησιού μας και ολόκληρου του λαού μας των τελευταίων χιλίων
ετών – σε επαφή με τους αγώνες για τη λευτεριά της Κρήτης, με το ένδοξο
βυζαντινό παρελθόν μας και την ορθόδοξη πνευματική κληρονομιά μας – και,
το σπουδαιότερο, η επαφή αυτή έγινε με ανθρωπιά και σεμνότητα.
Όλα
τα παραπάνω είναι τα πνευματικά μας όπλα, απαραίτητα για να δώσουμε και
σήμερα αγώνες πνευματικής, κοινωνικής και πολιτικής απελευθέρωσης.
Ντόπιοι και ξένοι κατακτητές έχουν ληστέψει και σήμερα όχι μόνο τον
πλούτο της χώρας μας και τα υλικά αγαθά των οικογενειών μας, αλλά και
την αξιοπρέπεια, την ελπίδα και τις αξίες μας. Όμως δεν είμαστε λαός
δούλων, αλλά λαός ακριτών και αγωνιστών, λαός αγίων και ποιητών. Ναι,
λαός που εύκολα παρασύρεται και κατρακυλά στη διχόνοια και την απάτη,
αλλά και λαός που ανέδειξε αγίους, αγωνιστές, φιλοσόφους, επιστήμονες
και ποιητές. Ας το θυμηθούμε επιτέλους!
Ο εορτασμός αγίων που
είχαν και εθνική δράση μπορεί να γίνει αντικείμενο εκμετάλλευσης από
φασιστικές και εθνικιστικές σπείρες, που στην πραγματικότητα υπηρετούν
το κατεστημένο. Όμως εδώ δεν μιλάμε για κάτι τέτοιο, αλλά για μια
αληθινή έμπνευση που οδήγησε (στους Αρμένους) ακόμη και σε αναφορές
ενάντια στο ρατσισμό.
Με άξιους πρωτεργάτες, ο λαός μας ξεθάβει
από την αφάνεια ηρωικούς αγίους του, που υπήρξαν και πολιτικοί ηγέτες,
όπως οι άγιοι αυτοκράτορες Ιωάννης Δούκας Βατάτζης (4 Νοεμβρίου) και
Νικηφόρος Φωκάς (11 Δεκεμβρίου). Αυτοί οι ηγέτες έκαναν τα αντίθετα απ’
ό,τι κάνουν οι σημερινοί (δήθεν) ηγέτες μας: αγωνίστηκαν για την
ελευθερία και τα δίκαια του λαού τους, με πίστη στο Χριστό, ενάντια σε
πανίσχυρους βάρβαρους εχθρούς. Ο Βατάτζης ενάντια στους υποτιθέμενους
σταυροφόρους, ο Φωκάς ενάντια στους τζιχαντιστές της εποχής του, που
ήταν εξίσου άγριοι με τους σημερινούς.
Αυτοί (συγχωρέστε με) είναι
οι αληθινοί ηγέτες μας, μαρμαρωμένοι από αιώνες στην Αγιά Σοφιά της
ζαλισμένης, αλλοτριωμένης και απαλλοτριωμένης ψυχής μας. Αν είμαστε
αληθινοί απόγονοί τους, ας τους ξεμαρμαρώσουμε!…
Συμπλήρωμα
.JPG)
